Bruksizm

Co to jest bruksizm?

Bruksizm stanowi dysfunkcję w obrębie twarzoczaszki, która polega na mimowolnej, wygórowanej i powtarzającej się aktywności mięśni żucia.  Ta wygórowana praca przeciąża mięśnie i tkanki okołostawowe, powodując bardzo często ból okolicy stawów skroniowo-żuchwowych  lub głowy.

 Najczęściej bruksizm objawia się:

• zaciskaniem zębów (clenching)
• zgrzytaniem zębami (grinding)
• utrzymywaniem żuchwy w określonej pozycji (bracing) lub 
•  szybkimi, nagłymi ruchami żuchwy (thrusting) 

Wyróżniamy 2 postacie bruksizmu, w zależności od aktywności pacjenta i czasu jego występowania:

•  SB (sleep bruxism) nocną postać tego schorzenia, lub inaczej nieświadomą. Jest niezależna od pacjenta i prowadzi do przeciążenia mięśni, starcia zębów, uszkodzeń szkliwa i recesji dziąseł. Bardzo często spowodowana jest nieprawidłowym zgryzem pacjenta, a stres dodatkowo nasila objawy.
• AB (awake bruxism) to bruksizm dzienny lub świadomy, gdy pacjent jest aktywny.  Dolegliwości występują w ciągu dnia lub w czasie czuwania i najczęściej chory zaciska żuchwę lub utrzymuje ją w określonej pozycji. Nie występuje w tym przypadku zgrzytanie zębami. Nasilenie objawów indukuje stres, złość,napięcie psychofizyczne.

Etiologia

Poszukiwanie pierwotnej przyczyny jest często trudne, aczkolwiek istotne do zaplanowania przebiegu fizjoterapii.

 Czynniki ryzyka, które predysponują do wystąpienia bruksizmu: 

• zaburzone napięcie mięśni w obrębie stawu skroniowo-żuchwowego i szyi
• czynniki emocjonalne: stres, depresja, nerwica
• zaburzenia zgryzu
• czynniki organiczne: alkohol, niektóre leki,używki, kofeina
• zaburzenia snu( bezsenność, lunatykowanie)
• niektóre schorzenia: np. fibromialgia, choroba Parkinsona, uszkodzenie mózgu, tężyczka, refluks żołądkowo-przełykowy itp.
• pasożyty

Objawy

Bruksizm dotyka wg różnych źródeł od 10% do 30% populacji i wydaje się, że częstotliwość tego schorzenia z roku na rok jest coraz większa. Najczęściej  cierpią kobiety w wieku 18-45 lat. Powyżej 65 roku życia schorzenie występuje zdecydowanie rzadziej.

Do najbardziej charakterystycznych objawów należy:

• ból okolicy mięśni żwaczy
• przerost mięśni żwaczy
• bóle głowy typu napięciowego lub migreny
• zwiększone napięcie w okolicy szyi i ramion
• szumy uszne (tinitus)
• starte zęby, wyżłobienia w górnym łuku zębowym
• pękanie szkliwa, zębów, wypadanie wypełnień
• recesja dziąseł
• wyciski na języku (girlandy)
• kresa biała (linea alba) pozioma biała linia na wewnętrznej powierzchni policzków

Terapia

Leczenie bruksizmu jest złożone i często wymaga współpracy kilku specjalistów: fizjoterapeuty, lekarza stomatologa, ortodonty, psychologa niekiedy psychiatry. Niezwykle istotne jest zaangażowanie samego pacjenta w proces terapeutyczny.  Pacjent uczy się relaksacji oraz świadomego rozluźniania mięśni twarzy i szyi w ciągu dnia oraz utrzymywania żuchwy w pozycji spoczynkowej.

Ważne jest również stosowanie metod redukujących napięcie psychofizyczne np. ćw. oddechowe, trening autogenny Schultza, joga, medytacje itp.

Fizjoterapia stomatologiczna w terapii osób odczuwających negatywne skutki bruksizmu, oferuje techniki manualne zmniejszające napięcie mięśni w obrębie twarzy i szyi. Redukuje ból oraz zwiększa zakres ruchomości żuchwy. Tonizując układ nerwowy ma wpływ na zmniejszenie częstotliwości występowania bólów głowy i szumów usznych. Przekłada się to pozytywnie na stan uzębienia i dziąseł, a co najważniejsze poprawia komfort życia pacjenta. 

Metody pracy:

• masaż mięśniowo-powięziowy
• masaż punktów spustowych
• mobilizacje stawów skroniowo-żuchwowych oraz stawów kręgosłupa szyjnego
• poizometryczna relaksacja mięśni
• igłoterapia
• terapia narzędziowa
• autoterapia składająca się z ćwiczeń i masażu, które pacjent wykonuje samodzielnie

 Każdy pacjent wymaga indywidualnego podejścia i dobrania metod terapeutycznych, które najskuteczniej i najszybciej przyniosą oczekiwane zamiany.